Przerwijmy milczenie owiec

Taki list dostałem. Przeczytajcie go, proszę. I zastanówmy się, jak zareagować.

Szanowny Panie,
mam na imię Magda i jestem jedną z ofiar mobbingu. Dzisiaj wieczorem widziałam Pana w programie „Tomasz Lis na żywo”, dlatego postanowiłam dotrzeć do Pana z moją historią. Mam nadzieję, że to aktualny adres, ponieważ tylko taki udało mi się znaleźć w tak krótkim czasie.
Pracując dla spółki Skarbu Państwa w latach 2010–2013, byłam mobbingowana przez mojego zwierzchnika. Osób mobbingowanych w tej spółce było więcej, jednak jako jedyna podjęłam się wytoczenia mojemu pracodawcy sprawy karnej i cywilnej w Sądzie Pracy.

Mimo zgłoszenia nie podjęto żadnych kroków w celu rozwiązania problemu. Przez trzy lata spotykałam się z sadystycznym i niesprawiedliwym traktowaniem. Byłam poniżana. Musiałam znosić uwłaczające mi uwagi i zaczepki o podtekście seksualnym. Znęcanie psychiczne rozpoczęło się z chwilą, gdy dałam jasno do zrozumienia mojemu przełożonemu, że nie życzę sobie i nie zgadzam się na żadne seksualne propozycje z jego strony.

Wszelkie próby rozmowy z zarządem spełzły na niczym. Starano się mnie przekonać, że nie mam prawa się bronić i donosić na skandaliczne zachowanie mojego przełożonego. Spotkania i korespondencja mailowa wymieniana z zarządem przyniosły wręcz odwrotny skutek. Starano się mnie zastraszyć i przekonać, że tak naprawdę nie mam prawa donosić na mojego przełożonego, a jeżeli nie czuję się komfortowo w takich warunkach pracy, to powinnam zmienić miejsce zatrudnienia. Brak reakcji zarządu jeszcze bardziej utwierdził w przekonaniu mojego oprawcę, że jest bezkarny. Wyraźnie dano mi do zrozumienia, że zarząd prędzej jest gotów chronić mojego przełożonego niż mnie – poszkodowaną.

Nie byłam jedyną osobą mobbingowaną. Każdy odradzał mi podjęcie jakichkolwiek kroków mających na celu wyciągniecie konsekwencji prawnych wobec osób odpowiedzialnych za mój mobbing, ponieważ nie wierzyli, że uda mi się dojść sprawiedliwości w bezpośredniej konfrontacji ze spółką Skarbu Państwa.

W pierwszej kolejności postanowiłam założyć sprawę karną – Prokuratura Rejonowa Warszawa-Ochota. I tu okazało się, że w walce o sprawiedliwość jestem pozostawiona kompletnie sama sobie. Z czasem można było odnieść wrażenie, że ktoś manipuluje moją sprawą. Utwierdziły mnie w tym przekonaniu kolejne przeszkody stawiane mi na drodze. Traktowano mnie jak obywatela drugiej kategorii. Traktowano mnie tak, jakbym to ja była winna całej sytuacji. Prokurator za wszelką cenę starał się podważyć moją wiarygodność, doszukując się mojej winy, a nie winy mojego gnębiciela.

W międzyczasie został zgromadzony obszerny materiał dowodowy. Przesłuchania świadków, opinie biegłych, dwukrotne postanowienie Sądu orzekające na moją korzyść i inne. Wśród przesłuchiwanych znajdowały się również osoby będące dalej pracownikami tej spółki. Osoby te wiele ryzykowały, zeznając na moją korzyść. Poskutkowało to groźbami kierowanymi pod ich adresem.

Sprawa karna zakończyła się wniesieniem przeze mnie subsydiarnego aktu oskarżenia. Powodem były nieścisłości, zaniedbania i opieszałość Prokuratury Rejonowej Warszawa-Ochota. Kilkanaście razy wnosiłam o zmianę prokuratora prowadzącego moją sprawę – bez skutku. Bezskutecznie interweniowałam w Prokuraturze Okręgowej, Prokuraturze Apelacyjnej i Prokuraturze Generalnej. Wyraźnie dało się odczuć, że ktoś jak najszybciej chce moją sprawę zamieść pod dywan. Mogę się tylko domyślać, że ta osoba ma silne zaplecze polityczne. Bo kto inny mógłby wpłynąć na pracę Sądu i Prokuratury?

Taka sama sytuacja miała miejsce w Sądzie Pracy, gdzie mimo miażdżących materiałów dowodowych, opinii biegłych i zeznań świadków Sąd orzekł na moją niekorzyść. Zostałam zmieszana z błotem. Mimo że przez całe postępowanie zwolniona byłam z wszelkich kosztów sądowych, Sąd nałożył na mnie 2 700 złotych na rzecz spółki. Poczułam, jakby ktoś napluł mi w twarz. Jestem w trakcie składania apelacji od wyroku wydanego przez Sąd Pracy.

Niestety, boję się, że jeżeli nie znajdę zainteresowania mediów moją historią, sprawie ukręci się łeb. Nikt nie weryfikuje pracy sądów w naszym kraju.

Chciałabym opowiedzieć moją historię. Historię walki, jaką stoczyłam z pracodawcą, który ignoruje zjawisko mobbingu. Historię przepychanek z sądami i prokuraturą. Chcę żeby wszyscy się dowiedzieli, jak bardzo wypaczone i niesprawiedliwe są nasze przepisy prawne.

Na chwilę obecną ledwo wiążę koniec z końcem. Gdyby nie pomoc rodziny i przyjaciół, nie byłoby mnie stać na utrzymanie i opłacenie adwokata. Stwierdzono u mnie stały uszczerbek na zdrowiu. Po ponad dwóch latach walki jestem w punkcie wyjścia. Zdaję sobie sprawę, że wiele tego typu przypadków nawet nie ujrzy światła dziennego. Uważam jednak, że osoby odpowiedzialne za mobbing i molestowanie powinny być bezwzględnie karane. Osoby mobbingowane powinny mieć pewność, że są chronione przez Państwo. Powinny wiedzieć, że mają oparcie w systemie prawnym.

Wierzę, że im więcej będzie się o tym mówić, tym większa szansa na odzew ze strony ofiar mobbingu. Należy skończyć z obyczajowym przyzwoleniem na mobbing i molestowaniem w zakładzie pracy. Dopiero wtedy można myśleć o zmianach w prawie, które chociaż wyrównają szanse osób pokrzywdzonych w walce z ignorancją, wyrachowaniem, bezczelnością i okrucieństwem w zakładach pracy. Może któregoś dnia osoby pokrzywdzone nie będą się czuły zaszczute. Nie będą się czuły winne bycia ofiarami molestowania czy mobbingu. Jestem gotowa nawet podać dane osób odpowiedzialnych za moją sytuację. To, czy zdecyduje się Pan upublicznić je w ewentualnym artykule, zależy od Pana. Może nadejdzie kiedyś taki dzień, w którym pracodawcy i pracownicy zaczną traktować siebie nawzajem z szacunkiem. Nie ze strachu przed prawem, ale z czystej empatii, współczucia i z poszanowania dla drugiego człowieka. A osoby, które mimo wszystko postanowią dalej molestować lub mobbingować, będą musiały się liczyć ze społecznym potępieniem i bezwzględnymi konsekwencjami prawnymi.

Z poważaniem
Magda

---

Wypadałoby coś zrobić, jakoś pomóc. Ale nie bardzo wiem jak. I raczej nie widzę chętnych do pomocy. To dziwne w kraju, w którym co czwarty dorosły czuje lub czuł się molestowany lub mobbingowany, a skazywanych jest za to tylko kilka osób rocznie. Ogólnie wiele osób wyraża niepokój, żal i nawet oburzenie, ale kiedy przychodzi do jakiegoś konkretu, wszyscy biorą ogon pod siebie albo zasłaniają oczy jak indyjskie małpy.

Dlaczego tak jest – powiedziano w ostatnich tygodniach wiele. Ale niewiele słyszałem na temat, co można zrobić, by tę patologię okiełznać. Jedyny znany mi głos w tej sprawie wydało z siebie Towarzystwo Dziennikarskie – niewielka organizacja, do której należę. Zwróciliśmy się do innych organizacji dziennikarzy i właścicieli mediów o wspólne przyjęcie zasad walki z mobbingiem i molestowaniem. Brzmi to tak:

„Apel Towarzystwa Dziennikarskiego

Oskarżenia o molestowanie i mobbing w jednej z najważniejszych instytucji medialnych Polski, zyskały szeroki rozgłos. Często są one traktowane jako reprezentatywne lub typowe dla mediów w ogóle. Jakkolwiek jest to mylące, cień pada na całe środowisko dziennikarskie i branżę medialną. W związku z tym uważamy za konieczne podjęcie działań, które zmniejszą ryzyko powstania podobnych sytuacji w przyszłości i zademonstrują determinację instytucji medialnych w zapobieganiu oraz zwalczaniu mobbingu i molestowania w pracy.

Naszym zdaniem w związku z zaistniałą sytuacją należy:
1. Umieścić w widocznych miejscach przestrzeni wspólnych w redakcjach dobrze widoczną, jasną informację o tym, że mobbing i molestowanie są poważnym naruszeniem prawa i ładu korporacyjnego, na czym polegają, oraz jakie kary grożą ewentualnym sprawcom. Informacja powinna zawierać opis typowych przykładów takich sytuacji.
2. Zobowiązać pracowników do zgłaszania wskazanym przez pracodawcę osobom wszystkich doświadczanych lub obserwowanych przypadków mobbingu i molestowania oraz zachowań mających zbliżony charakter. Pracownicy powinni być poinformowani, że zatajanie przez świadków mobbingu i molestowania stanowi naruszenie ładu korporacyjnego.
3. Osoby wskazane powinny być szeregowymi pracownikami łatwo i naturalnie dostępnymi dla innych, a ich nazwiska powinny znaleźć się na informacji umieszczonej w przestrzeni wspólnej. Pracownicy powinni być poinformowani, że mogą również bezpośrednio zgłaszać takie przypadki Państwowej Inspekcji Pracy, oraz przełożonym każdego szczebla.
4. Informacja powinna zawierać zapewnienie, że pracodawca gwarantuje wsparcie i bezpieczeństwo osobom zgłaszającym doświadczany lub obserwowany mobbing i molestowanie.
5. W wewnętrznym systemie komunikacji powinny znaleźć się szczegółowe, powszechnie dostępne informacje o procedurach wdrażanych przez pracodawcę w przypadku zgłoszenia mobbingu lub molestowania. Powinny tam także zostać możliwie szczegółowo opisane niedopuszczalne zachowania, które będą kwalifikowane jako mobbing lub molestowanie.

Apelujemy do organizacji dziennikarskich, Unii Wydawców Prasy i wszystkich innych stowarzyszeń medialnych o poparcie naszego apelu, a do wszystkich redakcji o podjęcie proponowanych przez nas działań”.

Na razie nikt nam formalnie nie odpowiedział. Ale coś się ruszyło. Jeden z wydawców przystąpił na przykład do wyboru osób, które będą wskazane jako rzecznicy molestowanych i mobbingowanych. Inny właściciel mediów przypomniał pracownikom, że w firmie istnieje procedura antymobbingowa. Zdarzają się też jednak reakcje odwrotne. W jednej z redakcji szefowie zmusili ofiarę mobbingu do wycofania skargi. Szefowie i pracodawcy z trudem przyjmują do wiadomości, że zmieniło się prawo i zmienia się wrażliwość społeczna w tych sprawach, więc coraz większa będzie cena za niewłaściwe relacje w miejscu pracy.

Większy problem polega jednak na tym, że nie ma żadnych sygnałów, by poza mediami cokolwiek w sprawie molestowania i mobbingu ruszyło. A wbrew pozorom to nie redakcje są głównym siedliskiem tych patologii, lecz korporacje, uczelnie, sieci handlowe. Zwłaszcza te, w których pewność zatrudnienia jest niska, a hierarchia silna, władza przełożonych arbitralna. Choć o mobbingu i molestowaniu coraz więcej mówi się od miesiąca, żadna korporacja ani instytucja państwowa nie ogłosiła zamiaru zrobienia w tej sprawie czegokolwiek więcej niż dotąd. Nawet aktywne zwykle środowiska feministyczne – takie jak Kongres Kobiet – nabrały wody w usta.

Coraz więcej wskazuje, że odpowiedzią na sprawę Durczoka jest wyłaniający się konsens, by niczego nie zmieniać i nic nowego nie robić. Ofiary w zdecydowanej większości wybierają milczenie, te, które się skarżą, są lekceważone przez prokuratury i sądy, szefowie kryją i bronią sprawców, większość się na to godzi.

W sumie układa się to w jedno z najbardziej przygnębiających doświadczeń polskiej demokracji ostatniego ćwierćwiecza. Jeżeli macie Państwo pomysł, co z tym zrobić, będę bardzo wdzięczny. Jeśli macie doświadczenia, którymi chcecie się z innymi podzielić – gorąco zapraszam. Przerwijmy „milczenie owiec”. Społeczeństwo, którego jedna czwarta ma doświadczenie poniżania i dręczenia w pracy, nie może być dobre. A w złym społeczeństwie nikomu nie będzie naprawdę dobrze.